Քանզի չկային իմ նավազները, ես անղեկավար ու ամայացած,
Խաղաղ, անվրդով Գետերի հունով հոսանքին գերի լողում էի ցած,
Նրանց կատաղի ճիչ ու գոռոցով Կարմրամորթները լլկեցին դժնի,
Ու, մերկացնելով, սյուներին գունեղ, որպես նշավակ, գամեցին բռնի:
Ու ես անտարբեր, անտարբեր բոլոր հսկա նավերի հանդեպ անխտիր,
Թե´ ֆլամանդական ցորենի բեռով, թե´ անգլիական բամբակով ընտիր,
Ողբում էի լուռ, երբ մարում էին աղաղակները իմ նավազների:
Ու լողում էի` ուր որ ցանկանամ` հեռու ափերից ու ավազներից…
Ես փախչում էի՝ խենթ մրրիկների ամեհի ձայնին անլուր ու տխուր,
Ու չէի լսում շուրջս ո՛չ մի ձայն՝ մանկան ուղեղից հազար անգամ խուլ,
Ու լոկ մի քանի Թերակղզիներ, որ լքել էին ափերը հեռու,
Մարտնչում էին՝ փոթորիկների թոհուբոհերը դիմագրավելու:
Խենթ մրրիկները մկրտեցին իմ վերածնունդն ու արթնացումը նոր,
Եվ, որպես խցան, ես պարում էի կոհակների մեջ նրանց ահավոր,
Ուր հածում էին ջրահեղձների անվերջ շարքերը երերուն ու ցուրտ,
Եվ իմ մեջ մեռան սին փարոսների կանչող աչքերի լույսերը թախծոտ:
Եվ այնքան քաղցր, որքան մանուկն է լեղի խնձորից դառնություն քամում,
Կանաչ ջրերը ողողեցին ինձ՝ գարշ բուրելով իմ եղևնյա մարմնում,
Կապտագույն գինու և սրտխառնության հետքերը բազում լվացին անհետ,
Խարիսխն իմ փոքրիկ ու ղեկը անտեր ջարդոտեցին ու տարան իրենց հետ:
Դրանից հետո ես լողում էի աստղերով լեցուն Պոեմում Ծովի,
Որ կաթնագույն է, ուր լազուրների կանաչն է թափվում երկնքից ծավի,
Որտեղ ես հաճախ հանդիպում էի ջրահեղձների մեռյալ-գունաթափ,
Որոնք մտածկոտ նայում էին ինձ ու սուզվում էին սահուն-անշտապ:
Տառապող լույսի զառանցանքի մեջ ու կապտությունով ներկվելով հանկարծ,
Օրվա դանդաղկոտ ռիթմերի բոսոր կարմրությունների ծիրանին հագած,
Թունդ ալկոհոլից ավելի զորեղ, հնչուն ավելի՝ քան ձեր երգերը,
Այնտեղ հածում են, հածում են անվերջ սիրո շիկագույն դառնությունները:
Ես ճանաչեցի կայծակից ճեղքված երկինքներին ու հողմերին մռայլ,
Ծովին ալեծուփ և հոսանքներին, երեկոներին լուռ ու անայլայլ,
Արշալույսներին՝ նույնքան խաղացկուն, որքան երամը աղավնիների,
Եվ ես ա՛յն տեսա, ինչ մարդ կարծում է, թե ինքը պետք է որ տեսած լինի:
Ես տեսել եմ, թե ինչպես է իջնում միստիկ սարսափով արևը անքուն`
Լուսավորելով անվերջանալի սառնությունները մանուշակագույն,
Ուր, նման անտիկ դերասաններին, որոնք ողբակոծ մեռնում են դանդաղ,
Ալիքներն էին իրենց սարսուռի վարագույրները իջեցնում հանդարտ…
Ես տենչում էի կուրացնող ձյունով ու կանաչերանգ գիշերվա մասին,
Եվ համբույրների, որոնք անշտապ ծովի աչքերն են փայփայում հեզիկ,
Անհավատալի օշարակների շրջադարձն էի անվերջ երազում,
Եվ ինձ թվում էր, թե դեղնակապույտ-վառ ֆոսֆորափայլ երգերն եմ լսում:
Երկար ժամանակ հետևում էի ալեկոծության գրոհին հուժկու,
Որը, հիստերիկ կովապահի պես, քարաժայռերն էր ապարդյուն մաշկում.
Ես չէի կարծում, որ կույս Մարիամի լույս կրունկները սուրբ ու երկնավետ
Կարող են այդպես հանգիստ խաղ անել Օվկիանոսների համառության հետ:
Ես բախվում էի, իմացա՛ծ եղեք, Ֆլորիդաների անմտածելի,
Որտեղ, ծաղկանց մեջ տեսնում էի ես մարդկային մաշկով շեկ հովազների,
Որտեղ որ ձգված սանձերի նման ծիածաններ են ծովերը կապում,
Եվ պիսակավոր ձկներ են շրջում ժիր վտառներով կանաչ ու կապույտ:
Ես տեսա հսկա ու գաղջ ճահիճներ, որ թափառում են գաղթականի պես,
Ուր Լևիաթանն է նեխում զազրելի ու թարփիկներ են ապրում մշտապես,
Տեսա ջրերի ավերակները անհողմության մեջ բոլորակատար
Եվ անդունդների խորքը ջրվիժող հորիզոններ ու հեռուներ օտար:
Տեսա սառույցներ, արևներ արծաթ, կիզիչ երկինքներ, կոհակներ սաթե,
Ու ծովածոցեր, որոնց գարշահոտ ծանծաղուտներն են զզվելի պատել,
Հսկա, թունավոր վիշապներ տեսա, որ ոջիլներ են խժռում մահացած,
Հետո սողալով անհետանում են սև բուրմունքների անտառում անանց:
Ես ցույց կտայի երեխաներին կապույտ ծովերի ոսկե ձկնիկին,
Որը քաղցրալուր ու անուշ ձայնով ողջունում էր իմ երթը տրտմագին,
– Ինձ ծաղիկների փրփուրն էր շոյում ու գուրգուրում էր քամին համընթաց,
Եվ այդ ժամանակ ես սուրում էի իմ կորած հույսի թևերը գտած:
Ինձ` բևեռներից ու գոտիներից արդեն ձանձրացած ճգնավորիս խեղճ,
Ծովը երբեմն իր հառաչանքով ճոճում էր փափուկ ալիքների մեջ
Եվ ցույց էր տալիս թեթևաբարո դեղնությունների ծաղիկները սև,
Եվ ես ապշահար քարանում էի, ինչպես որ կինը խորանի առջև:
Այդպես, համարյա մի կղզու նման, տատանում էի ափերին ես իմ
Ճերմակ աչքերով չար թռչունների ծերտը կուտակված ու վեճերը սին,
Եվ երբ լողացի, ջարդուխուրդ եղան իմ ամրակները փտած ու փխրուն,
Ջրահեղձներն էլ մեծ հետույքներով իջան քնելու իմ նկուղներում:
Ես` մոլորյալս, խճճվում էի ծովախորշերի վարսերում անկարգ,
Փոթորիկները ինձ նետում էին եթերների մեջ անթռչուն, դատարկ,
Եվ եթե մի օր հարբած ծովերում անցնեմ ջրի տակ արդեն հոգնաբեկ,
Իմ մասին ո´չ մի լողացող տախտակ չի´ հիշի երբեք, չի´ հիշի երբեք…
Ազատ, ծխալով, բարձրանալով վեր խիտ մառախուղից մանուշակագույն,
Իմ միջից, ինչպես փլատակների, կարմիր երկինքներ անցան շառագույն,
Թող չնեղանան պոետները մեծ, նրանք, որ համեղ գաթա են սիրում,–
Նրանց արևը մամուռ էր թքում, իսկ կապտությունից լորձունք էր ծորում:
Եվ ինձ՝ խելագար փայտի կտորիս, ծովաձիերի ծաղրանքին գերի,
Լուսավորում էր կեղտոտ ձորձերով լուսնի մահիկը մութ գիշերների,
Իսկ հուլիսները իջեցնում էին գավազաններն ու մահակները մեծ
Ու երկինքներին ասմազուն ու լուրթ քշում եռացող խառնարանի մեջ:
Ես դողում էի սարսուռով մահվան, երբ լսվում էին վայնասունները
Գետաձիերի զուգավորության, երբ զարթնում էին Մրրկասյուները,
Հավերժ խուզարկու անդորրն էր կապույտ ինձ հետապնդում անշարժ աչքերով,
Ու ափսոսանքով հիշում էի ես Եվրոպան իր հին ճաղաշարքերով:
Ես աստեղային արշիպելագներ ու կղզիներ եմ տեսել անհամար,
Որոնց զառանցող երկինքներն անծայր բաց են ամեն մի լողորդի համար,
– Արդյոք այդ անհուն կապույտի մե՞ջ եք հածում դուք անվերջ ու քնում անհուշ,
Իմ միլիոնավոր ոսկե թռչուննե՛ր, իմ ապագայի կախարդական Ուժ:
Այո՛, ես շատ եմ արտասուք թափել… Արշալույսները տանջում են հոգիս,
Ամեն մի լուսին դաժան է դարձել, ամեն մի արև դառն ու մորմոքիչ,
Ցավաբեր սերն էլ ինձ արբեցուցիչ ընդարմացումով պատեց մոգական,
– Օ՜, թող փշրվի´ իմ ողնափայտը, ջարդուխուրդ լինի… Ես ծով դուրս կգամ…
Եվ ինձ՝ ծովերից հուսահատվածիս, իմ Եվրոպայի ջուրն է հմայում,
Այն ցրտաշունչ ու սև ջրափոսը, որտեղ խավարի բույրերն են մարում,
Որտեղ մի մանուկ թախծոտ աչքերով իր նավակներն է բաց թողնում թղթե,
Որոնք մայիսյան ժիր թիթեռների նման լողում են անհոգ ու թեթև…
Ես է՛լ չեմ կարող, ալիքնե´ր, փախչել, արդեն ուժասպառ ձեր տառապանքից,
Բամբակով բեռնված, լիրբ դրոշներով գոռոզ նավերի երկաթե ճանկից,
Եվ ո՛չ էլ տեսնել՝ ինչպես է փքվում ամեն մի լկտի ու պիղծ առագաստ,
Ո´չ էլ մոտանալ կամրջանավին, որ նայում է ինձ դեմքով ահասաստ:
Comme je descendais des Fleuves impassibles,
Je ne me sentis plus guidé par les haleurs :
Des Peaux-Rouges criards les avaient pris pour cibles
Les ayant cloués nus aux poteaux de couleurs.
J’étais insoucieux de tous les équipages,
Porteur de blés flamands ou de cotons anglais
Quand avec mes haleurs ont fini ces tapages,
Les Fleuves m’ont laissé descendre où je voulais.
Dans les clapotements furieux des marées
Moi l’autre hiver plus sourd que les cerveaux d’enfants,
Je courus ! Et les Péninsules démarrées
N’ont pas subi tohu-bohus plus triomphants
La tempête a béni mes éveils maritimes
Plus léger qu’un bouchon j’ai dansé sur les flots
Qu’on appelle rouleurs éternels de victimes,
Dix nuits, sans regretter l’œil niais des falots !
Plus douce qu’aux enfants la chair des pommes sures
L’eau verte pénétra ma coque de sapin
Et des taches de vins bleus et des vomissures
Me lava, dispersant gouvernail et grappin.
Et dès lors, je me suis baigné dans le Poème
De la Mer, infusé d’astres, et lactescent,
Dévorant les azurs verts ; où, flottaison blême
Et ravie, un noyé pensif parfois descend ;
Où, teignant tout à coup les bleuités, délires
Et rhythmes lents sous les rutilements du jour,
Plus fortes que l’alcool, plus vastes que nos lyres,
Fermentent les rousseurs amères de l’amour !
Je sais les cieux crevant en éclairs, et les trombes
Et les ressacs et les courants : je sais le soir,
L’Aube exaltée ainsi qu’un peuple de colombes,
Et j’ai vu quelquefois ce que l’homme a cru voir !
J’ai vu le soleil bas, taché d’horreurs mystiques,
Illuminant de longs figements violets,
Pareils à des acteurs de drames très-antiques
Les flots roulant au loin leurs frissons de volets !
J’ai rêvé la nuit verte aux neiges éblouies
Baiser montant aux yeux des mers avec lenteurs,
La circulation des sèves inouïes,
Et l’éveil jaune et bleu des phosphores chanteurs !
J’ai suivi, des mois pleins, pareille aux vacheries
Hystériques, la houle à l’assaut des récifs,
Sans songer que les pieds lumineux des Maries
Pussent forcer le mufle aux Océans poussifs !
J’ai heurté, savez-vous, d’incroyables Florides
Mêlant aux fleurs des yeux de panthères à peaux
D’hommes ! Des arcs-en-ciel tendus comme des brides
Sous l’horizon des mers, à de glauques troupeaux !
J’ai vu fermenter les marais énormes, nasses
Où pourrit dans les joncs tout un Léviathan !
Des écroulements d’eaux au milieu des bonaces
Et les lointains vers les gouffres cataractant !
Glaciers, soleils d’argent, flots nacreux, cieux de braises !
Échouages hideux au fond des golfes bruns
Où les serpents géants dévorés des punaises
Choient, des arbres tordus, avec de noirs parfums !
J’aurais voulu montrer aux enfants ces dorades
Du flot bleu, ces poissons d’or, ces poissons chantants.
— Des écumes de fleurs ont bercé mes dérades
Et d’ineffables vents m’ont ailé par instants.
Parfois, martyr lassé des pôles et des zones,
La mer dont le sanglot faisait mon roulis doux
Montait vers moi ses fleurs d’ombre aux ventouses jaunes
Et je restais, ainsi qu’une femme à genoux….
Presque île, ballottant sur mes bords les querelles
Et les fientes d’oiseaux clabaudeurs aux yeux blonds
Et je voguais, lorsqu’à travers mes liens frêles
Des noyés descendaient dormir, à reculons !
Or moi, bateau perdu sous les cheveux des anses,
Jeté par l’ouragan dans l’éther sans oiseau
Moi dont les Monitors et les voiliers des Hanses
N’auraient pas repêché la carcasse ivre d’eau ;
Libre, fumant, monté de brumes violettes,
Moi qui trouais le ciel rougeoyant comme un mur,
Qui porte, confiture exquise aux bons poètes,
Des lichens de soleil et des morves d’azur,
Qui courais, taché de lunules électriques,
Planche folle, escorté des hippocampes noirs,
Quand les juillets faisaient crouler à coups de triques
Les cieux ultramarins aux ardents entonnoirs ;
Moi qui tremblais, sentant geindre à cinquante lieues
Le rut des Behemots et les Maelstroms épais,
Fileur éternel des immobilités bleues,
Je regrette l’Europe aux anciens parapets !
J’ai vu des archipels sidéraux ! et des îles
Dont les cieux délirants sont ouverts au vogueur :
— Est-ce en ces nuits sans fonds que tu dors et t’exiles,
Million d’oiseaux d’or, ô future Vigueur ? —
Mais, vrai, j’ai trop pleuré ! Les Aubes sont navrantes.
Toute lune est atroce et tout soleil amer :
L’âcre amour m’a gonflé de torpeurs enivrantes
Ô que ma quille éclate ! Ô que j’aille à la mer !
Si je désire une eau d’Europe, c’est la flache
Noire et froide où vers le crépuscule embaumé
Un enfant accroupi plein de tristesses, lâche
Un bateau frêle comme un papillon de mai
Je ne puis plus, baigné de vos langueurs, ô lames,
Enlever leur sillage aux porteurs de cotons,
Ni traverser l’orgueil des drapeaux et des flammes,
Ni nager sous les yeux horribles des pontons.