Գլուխ XXXIV

 

Եվ վերջին

 

Հաջորդ առավոտյան վաղ մենք գործի անցանք։ Մինչև ափը մի մղոն տարածություն էր։ Պետք է այնտեղ տանեինք մեր բոլոր ոսկին և այնտեղից էլ՝ «Իսպանոլան»՝ ծանր աշխատանք մի այդպիսի փոքրաթիվ մարդկանց խմբի համար։ Այն երեք ավազակները, որոնք դեռևս թափառում էին կղզու վրա, մեզ քիչ էին անհանգստացնում։ Բավական էր բլրի գլխին մի ժամապահ դնել, և մենք կարող էինք անակնկալ հարձակումից չվախենալ։ Բացի դրանից էլ, մենք ենթադրում էինք, որ այդ մարդկանց սերը դեպի զինվորական գործադուլները երկար ժամանակով չքացել է։

Մենք անդադար աշխատում էինք։ Գրեյն ու Բենը ոսկին նավակով նավն էին տանում, իսկ մնացածները բերում էին ծովափը։ Ոսկին շատ ծանր մետաղ է. երկու ձույլ պարանով կապում էինք և գցում ուսին, մի մարդը երկու ձույլից ավելի չի կարող տանել։ Որովհետև ոսկի տանելն իմ ուժերից վեր էր, այդ պատճառով ինձ թողել էին այրում և կարգադրել, որ փողերը լցնեմ պաքսիմատի տոպրակների մեջ։

Ինչպես Բիլի Բոնսի սնդուկում, այստեղ էլ զանազան տեսակի դրամներ կային, բայց, իհարկե, այստեղ ավելի շատ էր, քան այնտեղ։ Ես շատ էի սիրում այդ փողերը տեսակավորել։ Անգլիական, ֆրանսիական, իսպանական, պորթուգալական դրամներ, գինեյներ և լուիդորներ, դուբլոններ, մուադորներ և ցեխիններ, դրամներ վերջին հարյուր տարվա եվրոպական բոլոր թագավորական պատկերներով, տարօրինակ արևելյան դրամներ, որոնց վրա նկարված էր պարանի կապուկ, թե սարդի ոստայնի կտոր, կլոր դրամներ, քառանկյունի դրամներ, մեջտեղը ծակ դրամներ, որ կարելի լինի վզից կախել, այս կոլեկցիայում հավաքված էին դրամներ ամբողջ աշխարհից։ Այդ դրամներն աշնան տերևներից շատ էին։ Դրանց հետ զբաղվելուց մեջքս ու մատներս ցավում էին։ Օրն անցնում էր օրվա ետևից, բայց մեր աշխատանքի վերջը չէր երևում։ Ամեն երեկո հարստության ահագին կույտեր էինք ուղարկում նավ, բայց այդ կույտերից փոքր կույտեր չէին մնում այրում։ Եվ այդ ժամանակամիջոցում կենդանի մնացած ավազակների մասին ոչինչ չէինք լսել։

Վերջապես, եթե չեմ սխալվում, երրորդ գիշերը ես ու բժիշկը բլուր բարձրացանք և հանկարծ ներքևից, անթափանցելի խավարի միջից, քամին ինչ-որ աղաղակ, թե երգ բերավ։ Պարզ լսել հնարավոր չեղավ։

— Ավազակներն են,— ասաց բժիշկը։

— Բոլորն էլ հարբած են, պարոն,— ետևիցս լսեցի Սիլվերի ձայնը։

Սիլվերն օգտվում էր լրիվ ազատությամբ և, չնայած մեր սառնության, կրկին սկսեց մեզ հետ բարեկամաբար վարվել, ինչպես արտոնյալ և բարեկամասեր ծառա։ Նա կարծես թե չէր զգում ընդհանուր ատելությունը դեպի ինքը և աշխատում էր յուրաքանչյուրին ծառայության մատուցել, որպեսզի յուրաքանչյուրը նրանից շնորհակալ լինի։ Բայց մենք վարվում էինք նրա հետ, ինչպես շան հետ։ Միայն ես և Բեն Գանը մի քիչ ավելի լավ էինք վերաբերվում․ Բեն Գանը դեռևս քիչ վախենում էր իր առաջվա բնակարանապետից, իսկ ես շնորհակալ էի նրանից կյանքս ազատելու համար, թեև, իհարկե, չէի կարողանում մոռանալ, թե ինչպես նա պատրաստվում էր նորից մատնել ինձ։ Բժիշկը բավական կոպիտ պատասխանեց Սիլվերի նկատողությանը․

— Գուցե նրանք հիվանդ են ու զառանցում են։

— Ճիշտ է, պարոն,— ասաց Սիլվերը,— Բայց ինձ ու ձեզ համար միանգամայն մեկ է։

— Ինձ թվում է, որ հազիվ թե բողոքեք այն բանի դեմ, պարոն Սիլվեր, որ ես ձեզ համարեմ ազնիվ, մտերիմ մարդ,— հեգնաբար նկատեց բժիշկը,— և ես գիտեմ, որ իմ զգացմունքները ձեզ մի քիչ տարօրինակ կթվան։ Իսկ եթե իսկապես համոզված լինեի, որ նրանք հիվանդ են և զառանցանքի մեջ, ես, մինչև անգամ կյանքս վտանգի ենթարկելով, կճանապարհվեի նրանց մոտ, որ բժշկական օգնություն հասցնեմ։

— Ներեցե՛ք, պարոն, դուք մեծ սխալ արած կլինեք,— առարկեց Սիլվերը։— Կկորցնեք ձեր թանկագին կյանքը և ուրիշ ոչինչ։ Այժմ ես ձեր կողմնակիցն եմ հոգով ու մարմնով և չէի ուզենա, որ մեր խումբը զրկվեր այնպիսի մարդուց, ինչպիսին դուք եք։ Չէ՞ որ ես շատ բանով եմ ձեզ պարտական։ Իսկ այդ մարդիկ ոչ մի կերպ չէին կարող պահել իրենց ազնիվ խոսքը։ Բացի դրանից, նրանք երբեք ձեր ազնիվ խոսքին էլ չէին հավատա։

— Դրա փոխարեն դուք շատ լավ եք կարողանում պահել ձեր խոսքը,— ասաց բժիշկը։— Վերջերս այդ բանում կարելի էր համոզվել։

Երեք ծովահենների մասին այլևս համարյա թե ոչինչ չիմացանք։ Միայն մի անգամ հեռվից կրակոց լսեցինք. որոշեցինք, որ նրանք որսորդությամբ են զբաղվում։ Մեր մեջ խորհրդակցություն կայացավ և որոշվեց մեզ հետ չտանել, այլ թողնել կղզու վրա։ Բեն Գանը այս որոշումից չափազանց ուրախացավ։

Գրեյն էլ այդ որոշմանը հավանություն տվեց։ Մենք նրանց համար վառոդի ու գնդակի մեծ պաշար թողեցինք, մի կույտ աղած այծի միս, քիչ դեղորայք և այլ անհրաժեշտ իրեր, գործիքներ, հագուստեղեն, պահեստի առագաստ, և, բժշկի հատուկ ցանկությամբ, ծխախոտի բավական բաժին։

Այլևս կղզու մեջ անելիք չունենք։ Նավն արդեն բեռնավորված էր և՛ ոսկով, և՛ խմելու ջրով, և՛, համենայն դեպս, այծի աղած մսի մնացորդներով։ Վերջապես խարիսխը բարձրացրինք և հյուսիսային ծովախորշից դուրս եկանք։ Մեզ վրա ծածանվում էր այն դրոշակը, որի տակ մենք կռվում էինք, պաշտպանելով մեր ամրոցը ծովահեններից։

Այստեղ պարզվեց, որ ավազակներն ավելի ուշադիր էին մեզ հետևում, քան թե մենք առաջ կարծում էինք, որովհետև նեղուցով անցնելիս և կղզու հարավային ծայրին մոտենալիս նրանց երեքին էլ տեսանք։ Նրանք ավազի վրա ծունկ էին չոքել և աղերսանքով ձեռքերը դեպի մեզ պարզել։ Մեզ համար շատ դժվար էր նրանց անմարդաբնակ կղզում թողնելը, բայց ուրիշ ելք չկար։ Ո՞վ գիտե, նոր խռովություն չէի՞ն բարձրացնի, եթե վերցնեինք մեզ հետ։ Բացի այդ, անգթություն է հայրենիք տանել այդպիսի մարդկանց, որոնց կախաղան է սպառնում։ Բժիշկը ձայն տվեց նրանց և հայտնեց, որ նրանց համար ուտելիք և վառոդ ենք թողել և սկսեց մանրամասն բացատրել, թե ինչպես պետք է այդ պաշարեղենը գտնել։ Բայց նրանք մեր բոլորի անունները տալիս էին և աղաչում խղճալ իրենց և չթողնել, որ մենակության մեջ մեռնեն։

Վերջում, տեսնելով, որ նավը գնում է, նրանցից մեկը, չգիտեմ ո՞րը, վայրի աղաղակով ոտքի ելավ, վերցրեց իր հրացանը և կրակեց։ Գնդակը շառաչելով անցավ Սիլվերի գլխի վրայով և միջնակայմը ծակեց։

Մենք զգուշացանք և թաքնվեցինք։ Երբ կրկին նայեցի, ծովահեններն արդեն չկային։ Իսկ կեսօրին մոտիկ ողջ Գանձերի կղզին էլ անհետացավ հորիզոնի ետևում, որն ինձ աննկարագրելի ուրախություն պատճառեց։

Մենք այնքան քիչ էինք, որ պետք է մեր ուժերից վեր աշխատանք կատարեինք։ Նավապետը հրամաններ էր տալիս նավի ետևի կողմում, ներքնակի վրա պառկած։ Նա առողջանում էր, սակայն դեռևս հանգստություն էր պետք։ Մենք ուղղություն էինք վերցրել դեպի Իսպանական Ամերիկայի ամենամոտիկ նավահանգիստը, որպեսզի նոր նավաստիներ վարձենք. առանց նրանց դժվար էր ճանապարհորդել։ Քամին հաճախ իր ուղղությունը փոխում էր և մեր նավը ճանապարհից հանում, բացի դրանից, երկու անգամ սաստիկ փոթորիկ եղավ և շատ տանջվեցինք մինչև Ամերիկա հասանք։

Արեգակն արդեն մայր էր մտել, երբ վերջապես խարիսխ ձգեցինք մի գեղատեսիլ փակ նավահանգստում։ Մեզ շրջապատեցին նեգրերի, մուլատների և մեքսիկական հնդիկների նավակներ։ Այդ մարդիկ մեզ վաճառում էին մրգեր ու բանջարեղեն և պատրաստ էին ամեն րոպե ջուրը սուզվել նետած դրամները հանելու։ Բարեսիրտ դեմքերը, «գլխավորապես սև» հասարակածային համեղ մրգերը և, որ գլխավորն է, քաղաքում բռնկված կրակները, այս բոլորն այնքա՜ն հրաշալի էր, այնքա՜ն տարբեր մռայլ, արյունոտված Գանձերի կզուց։ Բժիշկն ու կալվածատերը որոշեցին գիշերն անցկացնել քաղաքում։ Նրանք ինձ էլ իրենց հետ տարան։ Ծովափին հանդիպեցինք անգլիական ռազմական նավի նավապետին և գնացինք նրա մոտ, նավ։ Այնտեղ շատ հաճելի կերպով անցկացրինք երեկոն և արդեն արշալույսը բացվում էր, երբ «Իսպանոլա» վերադարձանք։

Տախտակամածին միայն մի մարդ կար՝ Բեն Գանը և, հենց որ նավը բարձրացանք, նա սկսեց զղջալ և մեղադրել իրեն սարսափելի հանցանքի մեջ, ամենավայրի շարժումներ անելով։ Պարզվեց, որ Սիլվերը փախել է։ Բենը խոստովանեց, որ ինքն օգնել է նրան նավակ նստելիս, որովհետև համոզված էր, որ մեզ բոլորիս վտանգ է սպառնում, «քանի որ այդ միոտանի սատանան նավում է»։ Բայց նավի խոհարարը դատարկաձեռն չէր փախել։ Նա աննկատելի կերպով քանդել էր միջնորմը և գողացել մի տոպրակ դրամ — երեք թե չորս հարյուր գինեյ, որոնք, անկասկած, հետագա թափառումների ժամանակ նրան պետք կգան։

Մենք բոլորս ուրախ էինք, որ այդքան էժան պրծանք նրանից։

Չցանկանալով շատախոս լինել, կասեմ միայն, որ մի քանի նոր նավաստիներ վերցնելով, մենք հաջողությամբ Բրիստոլ ժամանեցինք։

«Իսպանոլան» վերադարձավ ճիշտ այն ժամանակ, երբ պարոն Բլենդլին արդեն սկսել էր մտածել օգնության համար երկրորդ նավն ուղարկել։ Նավի ողջ անձնակազմից միայն հինգ հոգի վերադարձան տուն։ «Խմի՛ր, և սատանան քեզ մինչև վերջ կհասցնի»՝ ահա մարգարեություն, որը լրիվ կատարվեց մնացածների վերաբերյալ։ Ասենք, «Իսպանոլան» ավելի երջանիկ գտնվեց այն նավից, որի մասին ծովահենները երգում էին.

 

Յոթանասունհինգն էլ չվերադարձան տուն.
Նրանք խեղդվեցին ծովի հորձանքում։

 

Յուրաքանչյուրը մեզանից գանձից իր բաժինն ստացավ։ Ոմանք հարստությունը խելացի կերպով գործադրեցին, իսկ մյուսները, ընդհակառակը, հիմար կերպով, իրենց խառնվածքին համապատասխան։ Նավապետ Սմոլետը ծովային ծառայությանը թողեց։ Գրեյը ջանասիրությամբ սկսեց ուսումնասիրել ծովային գործը։ Այժմ նա ղեկապետ է և մի ուրիշ մարդու հետ միասին մի հիանալի և լավ սարքավորված նավ ունի։ Ինչ վերաբերում է Բեն Գանին, նա ստացավ իր հազար ֆունտը և բոլորը երեք շաբաթվա, կամ ավելի ճիշտ, տասնինն օրվա ընթացքում ծախսեց, որովհետև քսաներորդ օրը նա մեզ մոտ եկավ որպես մուրացիկ։ Կալվաձատերը Բենի հետ հենց այնպես վարվեց, ինչից Բենն այնքան վախենում էր․ իր պուրակում դռնապանի պաշտոն տվեց։ Նա մինչև այժմ կենդանի է, կռվում և բարեկամանում է գյուղական երեխաների հետ և կիրակի ու տոն օրերին շատ լավ երգում է եկեղեցական խմբում։

Սիլվերի մասին մենք այլևս ոչինչ չլսեցինք։ Զզվելի, միոտանի ծովագնացն ընդմիշտ հեռացավ իմ կյանքից։ Երևի նա գտել է այն սևամորթ կնոջը և իր հաճույքի համար, նավապետ Ֆլինտի հետ, որևէ տեղում ապրում է։ Գանձի մնացած մասը, ձույլ արծաթ և զենք, դեռևս այնտեղ են, որտեղ թաղել է հանգուցյալ Ֆլինտը։ Եվ, իմ կարծիքով, թող մնա այնտեղ։ Այժմ ինձ այդ անիծված կղզին գնալու համար ոչ մի բանով չես հրապուրի։

Մինչև այժմ էլ գիշերները երազում տեսնում եմ ափերին խփող ալեկոծություն, և ես անկողնուց վեր եմ թռչում, լսելով նավապետ Ֆլինտի խռպոտ ձայնը, որը գոչում է.

— Պիաստրնե՛ր, պիաստրնե՛ր, պիաստրնե՛ր։

Էջեր` 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34