Գլուխ XXXI

 

Գանձերի որոնումը։ Նավապետ Ֆլինտի ցուցասլաքը

 

— Ջի՛մ,— ասաց Սիլվերը, երբ մենք մենակ մնացինք,— ես քո կյանքն ազատեցի, դու՝ իմը։ Եվ ես այդ երբեք չեմ մոռանա։ Չէ՞ որ ես տեսա, թե ինչպես բժիշկը համոզում էր քեզ փախչել։ Թեև աչքի մի ծայրով, բայց տեսա։ Ես քո պատասխանը չլսեցի, բայց տեսա, որ դու հրաժարվեցիր։ Այդ ես չե՛մ մոռանա, Ջիմ։ Այսօր առաջին անգամ, բերդի վրա անհաջող գրոհից հետո, իմ մեջ հույս փայլեց։ Եվ էլի քո պատճառով։ Գանձերի որոնումը, Ջիմ, մենք կսկսենք կուրորեն, և այդ ինձ դուր չի դալիս։ Բայց մենք ուժեղ կպաշտպանենք իրար և, ինչ էլ որ լինի, կփրկենք մեր պարանոցները։

Ծովահեններից մեկը, որ զբաղված էր խարույկի մոտ, ձայն տվեց, թե նախաճաշը պատրաստ է։ Մենք նստեցինք ավազի վրա, խարույկի մոտ և սկսեցինք տապակած, աղած միս ուտել։ Ավազակներն այնպիսի խարույկ էին վառել, որ կարելի էր եզ տապակել։ Շուտով խարույկն այնպես բոցավառվեց, որ նրան կարելի էր մոտենալ, այն էլ զգաշությամբ, միայն այն կողմից, որտեղից քամի էր փչում։ Այդպես էլ շռայլությամբ էին վերաբերվում ծովահենները դեպի մթերքը․ անչափ աղած միս էին ուտում, առնվազն երեք անգամ ավելի, քան հարկավոր էր։ Նրանցից մեկը, հիմարաբար ծիծաղելով, կրակի մեջ շպրտեց մնացած կտորները։ Կրակն ավելի պայծառ բոցավառվեց, կլանելով այդ արտասովոր վառելիքը։ Կյանքումս երբեք չէի տեսել այդպիսի մարդիկ, որոնք այդ աստիճան անհոգ վերաբերմունք ունենային դեպի վաղվա օրը։ Ամեն բան անում էին անփութությամբ, անմիտ կերպով ոչնչացնում էին մթերքը, ժամապահ կանգնած ժամանակ քնում էին և այլն։ Առհասարակ, նրանք ընդունակ էին կարճատև բռնկումների, իսկ երկարատև ռազմական գործողությունների համար անընդունակ էին։

Մինչև անգամ Սիլվերը, որը իր թութակի հետ նստած էր մի կողմ, այդ վատնումի համար ոչ մի նկատողություն չարավ։ Այդ բանը շատ զարմացրեց ինձ, որովհետև ես գիտեի, թե ինչպիսի զգույշ և հեռատես մարդ է նա։

— Այո՛, բարեկամնե՛րս,— ասաց նա,— բախտավոր եք, որ Ազդր ունեք, որն ամեն ժամանակ մտածում է ձեր մասին։ Ես տեղեկացել եմ այն, ինչ որ ինձ հարկավոր է։ Նավը նրանց մոտ է։ Առայժմ չգիտեմ, թե որտեղ են թաքցրել։ Բայց երբ մենք գանձ կունենանք, կորոնենք ողջ կդզին և նորից նավը ձեռք կգցենք. համենայն դեպս մենք ուժեղ ենք նրանով, որ նավակներ ունենք։

Այդպես էր ճառում նա, տաք խոզի միսը բերանը լցնելով։ Նա նրանց հույս էր տալիս, նա վերականգնում էր իր խախտված հեղինակությունը և միաժամանակ, ինչպես ինձ թվաց, աշխուժացնում էր ինքն իրեն։

— Իսկ մեր պատանդը,— շարունակեց նա,— վերջին անգամ տեսակցություն ունեցավ այն մարդկանց հետ, որոնք նրա սրտի համար սիրելի են։ Նրա խոսակցությունից ես իմացա այն բոլորը, ինչ որ ինձ հարկավոր էր և դրա համար նրանից շատ շնորհակալ եմ։ Իսկ այժմ՝ վերջացավ։ Երբ կգնանք գանձը որոնելու, ես նրան պարանով կկապեմ և ետևիցս կտանեմ։ Նա մեզ համար ոսկուց թանկ է, և մենք նրան կենդանի կպահենք․ որևէ դեպքում պետք կգա։ Իսկ երբ մենք և՛ նավ կունենանք, և՛ գանձ, երբ մենք խմբով ուրախ ճանապարհ կընկնենք դեպի ծով, այն ժամանակ մենք կխոսենք պարոն Հոկինսի հետ ինչպես պետքն է, և նա կստանա իր բաժինը ըստ իր արժանիքի։

Զարմանալի չէ, որ նրանք չափազանց ուրախացան։ Ինչ վերաբերում է ինձ, ապա ես չափազանց հուսահատվեցի և վհատվեցի։ Եթե Սիլվերի պլանը, որի մասին հայտնեց, կատարվի, այդ կրկնակի դավաճանը ոչ մի րոպե չի տատանվի։ Նա խաղում է երկու ճակատում և, անկասկած, ազատությունը և ծովահենի հարստությունը կգերադասի հանգույցից ազատվելու այն թույլ հույսից, որ մենք կարող ենք առաջարկել նրան։

Իսկ եթե հանգամանքները կստիպեն Սիլվերին պահել բժշկին տված խոսքը, ինձ, միևնույն է, մահվան վտանգ է սպառնում։ Նրա ընկերների կասկածներն ամեն րոպե կարող են համոզմունք դառնալ։ Այն ժամանակ ես էլ, նա էլ պետք է պաշտպանենք մեր կյանքը, նա՝ կաղ, ես՝ երեխա, հինգ հսկա նավաստիներից։

Այս երկու վտանգին ավելացրեք նաև այն գաղտնիքը, որով դեռևս ծածկված էին իմ բարեկամների արարքները։ Ինչո՞ւ նրանք հեռացան ամրոցից։ Ինչո՞ւ նրանք տվին քարտեզը։ Ի՞նչ են նշանակում այն խոսքերը, որ ասաց թժիշկը Սիլվերին, «Գանձը որոնելիս աղմուկից խուսափեցեք»։ Տարօրինակ չէ՞ր, որ նախաճաշն այնքան էլ համեղ չթվաց և ես ծանր սրտով քարշ էի գալիս ավազակների ետևից, երբ գնում էին գանձը որոնելու։

Մենք բավականին տարօրինակ տեսարան էինք ներկայացնում՝ բոլորն էլ նավաստու կեղտոտ բաճկոն հագած, բոլորը, բացի ինձանից, մինչև ատամները զինված։ Սիլվերը երկու հրացան էր քարշ տալիս, մեկը մեջքին, մյուսը՝ կրծքին։ Թուրը խրել էր գոտկի մեջ։ Իր լայնափեշ հագուստի յարաքանչյուր գրպանում մի-մի ատրճանակ էր դրել։ Այդ բոլորը լրացնելու համար նրա ուսին նստած էր նավապետ Ֆլինտը, որն առանց լռելու արտասանում էր զանազան ծովային անկապ խոսքեր։ Իմ գոտկատեղից էլ պարան էին կապել, և ես հլու-հնազանդ քարշ էի գալիս խոհարարի ետևից։ Պարանի ծայրը նա բռնում էր երբեմն ազատ ձեռքով, երբեմն ատամներով։ Ինձ տանում էին որպես վարժեցրած արջ։

Ամեն մեկը մի որևէ բան էր տանում․ ոմանք բահեր ու երկաթե նիգեր (ավազակները այդ իրերը «Իսպանոլայից» դուրս էին բերել ամենից առաջ), մյուսները՝ խոզի միս, պաքսիմատ և անգլիական օղի ճաշի համար։ Ես նկատեցի, որ բոլոր մթերքներն իսկապես վերցված էին մեր պահեստից և հասկացա, որ Սիլվերը երեկ երեկոյան ճշմարիտն ասաց։ Եթե նա բժշկի հետ որևէ պայման կապած չլիներ, նավը կորցրած ավազակներն ստիպված կլինեին կերակրվել սպանած թռչուններով և վրայից էլ ջուր խմել։ Ջուրը նրանք չէին սիրում, իսկ որս անել ծովահենները չեն կարողանում։ Եվ եթե նրանք մինչև անգամ ուտելիքի պաշար չէին պատրաստել, ապա վառոդի պատրաստություն բոլորովին չէին տեսել։ Այնուամենայնիվ, մենք ճանապարհ ընկանք, մինչև անգամ գլուխը ջարդված ծովահենը, որի համար ավելի օգտակար կլիներ մնալ անկողնում։ Իրար ետևից շարված մի կերպ քարշ եկանք մինչև ափը, որտեղ մեզ սպասում էին երկու նավակ։ Մինչև անգամ այդ նավակներն էլ վկայում էին ընդմիշտ հարբած ծովահենների հիմար անհոգության մասին․ երկուսն էլ ցեխի մեջ կորած էին, մեկի նստարանն էլ կոտրված էր։ Որոշվեց ճանապարհ ընկնել երկու նավակով, որ ոչ մեկը չկորչի։ Երկու մասի բաժանվելով, վերջապես մենք հեռացանք ափից։

Ճանապարհին քարտեզի մասին վեճ սկսվեց։ Կարմիր խաչը չափազանց մեծ էր և չէր կարող, իհարկե, տեղի ճիշտ ցուցիչ ծառայել։ Քարտեզի հակառակ կողմում եղած բացատրությունները համառոտ էին ու անորոշ։ Եթե ընթերցողը հիշում է, գրված էր այսպես․

««Մեծ ծառ» հեռադիտակի ուսին, ուղղությունը դեպի Հ․ Հ․ Հ․ ― Ա․-ից։
Կմախքի կղզին Ա. Հ. Ա. և Ա․ վրա։
Տասը ֆուտ»։

Եվ այդպես, նախ և առաջ պետք էր գտնել մեծ ծառը։ Ուղիղ մեր առջև, Խարսխի կայանը վերջափակվում էր երկու-երեք հարյուր ֆուտ բարձրություն ունեցող սարահարթով, որը հյուսիսում միանում էր Հեռադիտակի հարավային լանջին, հարավում դառնում էր ժայռոտ բարձրություն, որը, կոչվում էր Բիզանկայմ։ Սարահարթում աճել էին երկար ու կարճ սոճիներ։ Թե որն էր այդ ծառերից նավապետ Ֆլինտը երկար անվանել, կարելի էր որոշել տեղում, կողմնացույցի միջոցով։

Այնուամենայնիվ, մենք դեռ ճանապարհի կեսն էլ չէինք անցել, իսկ յուրաքանչյուրն արդեն որևէ ծառ էր ընտրել։ Միայն Երկարահասակ Ջոնն ուսերը թոթվեց և խորհուրդ տվեց սպասել, մինչև որ տեղ հասնենք։

Սիլվերի ցուցմունքով, մենք ուժերս խնայում էինք և շատ էլ չէինք հենվում թիակների վրա ու երկար գնալուց հետո իջանք երկրորդ գետի գետաբերանին, այն գետի, որը հոսում է հեռադիտակի անտառոտ լանջով։ Այնտեղից, թեքվելով դեպի ձախ, մենք սկսեցինք մոտենալ սարահարթին։

Սկզբում մեր առաջխաղացումը շատ դժվար էր, փափուկ հողի և խիտ ճահճային բուսականության պատճառով։ Բայց կամաց-կամաց վերելքը դարձավ զառիթափ, հողը քարոտ, բուսականությունը բարձր և ցանցառ։ Մենք մոտենում էինք կղզու լավագույն մասին։ Խոտի փոխարեն գետինը ծածկված էր հոտավետ ծաղկափթիթ թփերով։ Մուսկատի ընկույզի կանաչ թփուտների մեջ, այստեղ ու այնտեղ բարձրանում էին բարձր սոճիների ծիրանագույն սյուներ, որոնք լայն ստվեր էին տալիս։ Մուսկատի հոտը խառնվում էր փշատերևների հոտի հետ։ Օդը թարմ էր ու շարժուն։ Արեգակը փայլում էր, բայց թեթև քամին թարմացնում էր մեր դեմքը։

Ավազակները գնում էին ցրված և ուրախ-ուրախ իրար ձայն տալիս։ Մեջտեղում, բոլորից չափազանց ետ մնացած, կամաց-կամաց գնում էր Սիլվերը, քարշ տալով ինձ իր ետևից։ Նրա համար դժվար էր բարձրանալ սարալանջի խճով ծածկված ճանապարհով։ Ես հաճախ բռնում էի նրան, երբ սայթաքում էր։

Այդպես գնացինք մենք կես մղոնի չափ և արդեն հասել էինք գագաթին, երբ հանկարծ ձախ կողմից գնացող մի ավազակ, սարսափից գոռաց։ Նա անընդհատ ճչում էր, և բոլորը վազելով մոտեցան նրան։

— Դուք կարծում եք, թե նա պատահաբար գանձի տեղը գտե՞լ է,— ասաց ծերունի Մորգանը, շտապ վազելով մեր մոտից։– Ո՛չ, ո՛չ, մենք դեռ այն ծառին չենք հասել։

Այո՛, նա գանձը չգտավ։ Բարձր սոճու տակ ընկած էր մի կմախք։ Բարձր խոտերը խիտ ցանցով շրջապատել էին նրան, տեղից շարժելով մանր ոսկորներից մի քանիսը։ Կմախքի վրա տեղ-տեղ մնացել էին փտած հագուստի մնացորդները։ Ես հավատացած եմ, որ չկար մեր մեջ մի մարդ, որի մարմնով սարսուռ չանցներ։

— Սա ծովային է եղել,— ասաց Ջորջ Մերին, որը մյուսներից ավելի համարձակ էր դիտում փտած լաթերը։— Նրա հագուստը ծովայինի է։

— Իհարկե ծովային է,— ասաց Սիլվերը։— Ենթադրում եմ, որ դու հույս ունեիր այստեղ եպիսկոպոս գտնել։ Այնուամենայնիվ, ինչո՞ւ այս ոսկորները այսպիսի տարօրինակ կերպով են ընկած։

Ճիշտ որ, կմախքն ընկած էր անբնական դիրքով։ Տարօրինակ պատահականությամբ (մեղավո՞ր են արդյոք նրան կտցող թռչունները, գուցե և դանդաղ աճող խոտերը, որ նրան չորս կողմից շրջապատել էին) նա պառկած էր ձգված, նետի պես ուղիղ. նրա ոտները մի կողմ էին դարձված, իսկ գլխի վրա բարձրացված ձեռքերը մյուս կողմը, ինչպես ցատկելու պատրաստ լողորդ։

— Էհե՜, ես սկսում եմ հասկանալ,— ասաց Սիլվերը։— Սա կողմնացույց է։ Այո՛, այո՛։ Ահա ցցված է, ինչպես ատամ։ Կմախքի կղզու գագաթը։ Կողմնացույցով ստուգեցեք, թե որ կողմն է ցույց տալիս մեռելը։

Ստուգեցին։ Իսկապես, մեռելը ցույց էր տալիս դեպի Կմախքի կղզին։ Կողմնացույցը ցույց է տալիս Ա—Հ—Ա և դեպի Ա ուղղությունը։

— Այդպես էլ կարծում էի,— բացականչեց խոհարարը։— Սա ցուցասլաք է։ Նշանակում է, այնտեղ Բևեռային աստղն է, իսկ ահա այնտեղ ուրախ դոլարները։ Երդվում եմ որոտով, Ֆլինտին հիշելիս իմ մարմնով սարսուռ է անցնում։ Սա նրա սիրելի սրամտություններից մեկն է։ Նա վեց ընկերների հետ մնաց այստեղ և բոլորին կտոր-կտոր արավ։ Իսկ հետո սպանվածներից մեկից իր համար կողմնացույց պատրաստեց։ Ոսկորները երկար են, մազերը դեղին։ Է՜, սա Ալարդայսն է, պատժի ինձ աստված։ Դու հիշո՞ւմ ես Ալարդայսին, Թոմ Մորգան։

— Ինչպե՞ս չէ,— ասաց Մորգանը,— իհարկե։ Նա ինձ պարտ է մնացել, բացի դրանից վերցրել է իմ դանակը, երբ գնում էր կղզին։

— Ուրեմն դանակն այստեղ պետք է լինի,— ասաց մյուս ավազակը։— Ֆլինտն այնպիսի մարդ չէր, որ նավաստիների գրպանները փնտրեր։ Թռչուններն էլ հո չէի՞ն կարող այդ դանակը տանել։

— Դու ճշմարիտ ես ասում, սատանան տանի քեզ,— բացականչեց Սիլվերը։

— Այնուամենայնիվ, այստեղ ոչինչ չկա,— ասաց Մերին, ուշադրությամբ շոշափելով գետինը։— Գոնե մի պղնձե դրամ մնացած լիներ կամ, օրինակ, ծխախոտի տուփ։ Այս բոլորն ինձ կասկածելի է թվում։

— Ճի՛շտ է, ճի՛շտ է,— համաձայնեց Սիլվերը։— Այստեղ ինչ-որ բան կա։ Այո՛, թանկագին ընկերներ։ Եթե Ֆլինտը կենդանի լիներ, այս տեղերում մենք չէինք կարող զբոսնել։ Մենք վեց հոգի ենք, նրանք էլ վեց հոգի էին, իսկ այժմ նրանցից միայն ոսկորներ են մնացել։

— Ո՛չ, հանգիստ եղիր, նա մեռել է, ես իմ սեփական աչքերով նրան տեսա մեռած,— ձայն տվեց Մորգանը։— Վիլին տարավ ինձ նրա մեռած մարմնի մոտ։ Նա ընկած էր՝ աչքերի տակը կապտած։

— Իհարկե, նա մեռավ,— հաստատեց գլուխը փաթաթված ծովահենը։— Բայց եթե որևէ մեկը մեռնելուց հետո թափառում է աշխարհում, դա, իհարկե, Ֆլինտն է։ Եվ ինչպես դժվար մեռավ մարդը։

— Այո՛, վատ մեռավ,— նկատեց մի ուրիշը։— Երբեմն կատաղում էր, երբեմն ռոմ էր պահանջում, երբեմն սկսում էր երգել «Տասնհինգ մարդ մեռելի սնդուկի վրա»։ Բացի «Տասնհինգ մարդուց» ուրիշ ոչինչ չէր երգում։ Ես, ճշմարիտն ասեմ ձեզ, այդ օրվանից այդ երգը չեմ սիրում։ Սաստիկ տոթ էր։ Ֆլինտն ամբողջ ուժով երգում էր, և նրա երգը խառնվում էր հոգեվարքի խռխռոցների հետ։

– Հառա՛ջ, հառա՛ջ,— ասաց Սիլվերը,— բավական է շաղակրատեք։ Նա մեռել է և ուրվականի նման չի թափառում երկրում։ Իսկ եթե մինչև անգամ մտածի հեռանալ գերեզմանից, ապա չէ՞ որ ուրվականները երևում են գիշերները, իսկ այժմ, ինչպես տեսնում եք, ցերեկ է․․․ Մեռելի մասին խոսելու կարիք չկա, մեզ սպասում են դուբլոնները։

Մենք առաջ շարժվեցինք։ Ու թեև արեգակն ուժեղ լուսավորում էր, ծովահեններն այլևս այս ու այն կողմ չէին վազում և իրար ձայն չէին տալիս։ Նրանք գնում էին շարքով և իրար հետ խոսում էին կիսաձայն։ Այդպիսի սարսափ էր ազդել նրանց վրա մեռած ծովահենը։

Էջեր` 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34